24 augustus 2009

Broodje aap.

Van sommige verhalen vraag je je weleens af of ze echt gebeurd zijn of dat ze thuishoren in de categorie ‘broodje aap’.
Voor de Vlaamse lezers die wellicht minder vertrouwd zijn met deze in Nederland meer ingeburgerde term: dit is de ietwat grappige benaming voor een moderne sage of stadslegende. Vaak gaat het om een gruwelijk volksverhaal dat rondverteld en aangedikt wordt (met variaties; de attributen willen wel eens veranderen).
Nooit is duidelijk is of het nu waar of niet waar is, omdat het juist logisch opgebouwd lijkt. Het ‘broodjeaapverhaal’ speelt in op universele angsten en duikt over de hele wereld op als een soort mythe. In de kroeg en op verjaardagen zijn dergelijke verhalen dan ook erg populair.
Een bekende mythe is deze: iemand werd op het toilet bedwelmd met chloroform. Vervolgens werd hij ontdaan van zijn nieren en na een week in het park achtergelaten.
Ook populair is deze theorie: bevrucht een apenvrouwtje met menselijk sperma, en ziedaar de wandelende missing link in de evolutieleer. Serieuze onderzoekers lachen hiermee maar dergelijke verhaaltjes prikkelen blijkbaar de fantasie (van bijvoorbeeld filmers).
Volgens sommige wetenschappelijke onderzoekers zijn deze `moderne sprookjes' goed, omdat je er `streetwise' van zou worden.

De benaming ‘broodje aap’ verwijst naar de titel van een boek van de Nederlandse schrijfster (van Amerikaanse afkomst) Ethel Portnoy (Broodje aap. De folklore van de postindustriële samenleving, 1978), in 1992 gevolgd door ‘Broodje Aap met’.
De neerlandicus Peter Burger trad in datzelfde jaar in het spoor van Portnoy door een gelijkaardige bundeling van `moderne sagen' uit te brengen: ‘De wraak van de kangoeroe’.
In de Angelsaksische wereld noemt men dit soort verhalen een ‘urban legend’ of een ‘foaf’ (een samentrekking van ‘friend of a friend’: (een verhaaltje) doorgegeven door de ene vriend aan de andere). Deze laatste term is een bedenksel van de Ierse auteur Rodney Dole. Hij gebruikte de uitdrukking voor het eerst in 1978 in zijn boek over hedendaagse stadslegendes: ‘The tumour in the whale’.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.